Πώς λειτουργεί η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία;
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ) αποσκοπεί στο να βοηθήσει τα άτομα να εντοπίσουν και να τροποποιήσουν τα δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης, που φαίνεται να συμβάλλουν στη συναισθηματική δυσφορία και τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές.
Με άλλα λόγια, μέσα από τα στάδια της ψυχοεκπαίδευσης και της αυτοπαρατήρησης, ο θεραπευόμενος εκπαιδεύεται στο να αναγνωρίζει και να τροποποιεί εγκαίρως τις αρνητικές σκέψεις που προκαλούν αρνητικά συναισθήματα και επιδρούν στην συμπεριφορά. Σταδιακά και μέσα από εξάσκηση, ενισχύεται ένας νέος, πιο λειτουργικός τρόπος σκέψης και εδραιώνονται πιο λειτουργικές συμπεριφορές απάντησης σε ερεθίσματα και καταστάσεις που πυροδοτούν αρνητικά συναισθήματα.
Η φιλοσοφία του μοντέλου βασίζεται στην ρήση του Επίκτητου «ταράσσει τοὺς. ἀνθρώπους οὐ τὰ πράγματα ἀλλὰ τὰ περὶ τῶν πραγμάτων δόγματα», με την CBT να υπογραμμίζει την σημασία των σκέψεων που κάνουμε στον προσδιορισμό της αιτίας και της θεραπείας των ψυχικών διαταραχών.
Ποια είναι η διαφορά CBT και κλασικής ψυχοθεραπείας;
Πρόκειται για μια στοχευμένη, εφαρμοσμένη προσέγγιση ψυχοθεραπείας, με συμπεριφορικές τεχνικές χαλάρωσης και έκθεσης. Σε αντίθεση με άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, το CBT μοντέλο είναι ένα βραχύχρονο μοντέλο θεραπείας και οι θεραπευόμενοι βλέπουν άμεσα αποτελέσματα, στα πρώτα στάδια της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας.
Η θεραπευτική σχέση (η σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου) βασίζεται στον Συνεργατικό Εμπειρισμό, μία ισότιμη σχέση συνεργασίας όπου οι στόχοι και η πορεία της ψυχοθεραπείας συναποφασίζονται και αξιολογούνται με ισόπλευρη συμμετοχή του ψυχολόγου και του θεραπευόμενου.
Ποια είναι τα οφέλη της CBT ψυχοθεραπείας;
Μέσα από συνεδρίες ψυχολογικής υποστήριξης όπου εφαρμόζεται το γνωσιακό συμπεριφορικό μοντέλο ψυχοθεραπείας, έχουν βοηθηθεί άμεσα άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες διαχείρισης του άγχους (κρίσεις πανικού, φοβίες), συμπεριφορικές δυσκολίες, αρνητική διάθεση καθώς και δυσκολίες σε σχέση με τον ύπνο ή την διατροφή.
Πολυάριθμες επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας ως θεραπεία εκλογής σε διαταραχές όπως:
- Άγχος & Γενικευμένη
- Αγχώδη Διαταραχή (GAD)
- Κατάθλιψη
- Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD)
- Κρίσεις πανικού & Διαταραχή πανικού
- Κοινωνική φοβία & Κοινωνικό άγχος
- Μετατραυματικό στρες (PTSD)
- Διαταραχές ύπνου (Αϋπνία, Νυχτερινή ανησυχία)
- Διαχείριση θυμού & αρνητικών σκέψεων
- Διατροφικές διαταραχές (βουλιμία, υπερφαγία)
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) σε ενήλικες
Πόσος χρόνος χρειάζεται για να δω αποτελέσματα από τη CBT;
Αρκετοί από τους θεραπευομένους αναφέρουν στις συνεδρίες μας κάποια πρώτα αποτελέσματα, τα οποία εμφανίζονται συνήθως μέσα στις 4-6 πρώτες συνεδρίες, ένα στάδιο όπου εντοπίζουν τις δυσλειτουργικές σκέψεις τους και πως αυτές επηρεάζουν την συμπεριφορά.Μία σταθερή αλλαγή στις σκέψεις και την συμπεριφορά μας είναι αποτέλεσμα μίας πιο ευρείας, μεταβατικής αλλαγής στην οπτική που διατηρούμε για τις καταστάσεις που μας προβληματίζουν. Μία τέτοια γνωσιακή μετατόπιση μπορεί να πάρει μερικούς μήνες και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, οι οποίοι αναλύονται παρακάτω.
Τι μπορώ να κάνω για να δω γρηγορότερα αποτελέσματα στην ψυχοθεραπεία;
Κάποιοι από τους παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα βελτίωσης των συμπτωμάτων για οποία ζητούμε υποστήριξη αφορούν αρχικά:
- Την σοβαρότητα των προβλημάτων κατά την έναρξη της θεραπείας: Θεραπευόμενοι που φέρουν ήπια και μέτρια συμπτώματα ανταποκρίνονται πιο γρήγορα, ενώ σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο. Επιπλέον, άτομα που ζητούν βοήθεια κατά την έναρξη των συμπτωμάτων έχουν καλύτερη πρόγνωση από δυσκολίες που υφίστανται για περισσότερο χρόνο.
- Την συχνότητα συνεδριών: Αν κάποιος ακολουθεί συνεδρίες με εβδομαδιαία, αναμένεται πιο γρήγορη βελτίωση σε σχέση με μία συχνότητα ανά δύο εβδομάδες. Προτείνουμε κατά την έναρξη και το κύριο μέρος της θεραπείας οι συνεδρίες να γίνονται σταθερά, κάθε εβδομάδα.
- Την ενεργή συμμετοχή: Το CBT μοντέλο βασίζεται πολύ στις εργασίες για το σπίτι (homework). Θεραπευόμενοι που εφαρμόζουν τις τεχνικές στην καθημερινότητά τους (πχ τήρηση καταγραφών και ημερολόγιου) παρατηρούμε να έχουν ταχύτερα αποτελέσματα.
- Την δέσμευση στη θεραπευτική διαδικασία και την θεραπευτική σχέση με τον θεραπευτή σας: Το να είμαστε ανοιχτοί στην αλλαγή, το να εφαρμόζονται οι τεχνικές μας συστηματικά στην καθημερινότητα έχουν καλύτερα και μακροχρόνια αποτελέσματα καθώς έτσι εγκαθίσταται ένας νέος, πιο λειτουργικός τρόπος σκέψης.
Όπως συχνά λέμε στις συνεδρίες μας, είναι σημαντικό να δίνετε χρόνο στον εαυτό σας: Η αλλαγή δεν συμβαίνει από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά είναι σταδιακή και μακροχρόνια. Παρά τον ψυχικό πόνο και την ανάγκη που ωθεί τον άνθρωπο να θέλει να απαλλαγεί το συντομότερο από αυτόν, είναι σημαντικό να εδραιώσουμε τα βήματα της αλλαγής ώστε να αποκομίσουμε μακροπρόθεσμα και μόνιμα οφέλη.
